Η Ευρώπη τον Μάιο του 1945 και για αρκετό καιρό μετά , πέρασε την δική της κάθαρση, ως συνήθως επι δικαίων και αδίκων . Μικρά ψάρια, μαζί με τα μεγάλα έγιναν οι αποδιοπομπαίοι τράγοι ,ως συνεργάτες των Γερμανών. Από γυναίκες που είχαν σχέση με Γερμανούς στρατιωτικούς, ως πολίτικους και καλλιτέχνες ,ανθρώπους των Γραμμάτων και των Τεχνών που εκφράστηκαν θετικά για την Γερμανική κατοχή και πολλές φορές συνεργάστηκαν με τον κατακτητή. Κάθε χώρα έχει την δική της ιστορία επι του θέματος. Τιμωρήθηκαν σκληρά μικρά παραπτώματα και αφέθηκαν ατιμώρητα μεγάλα. Φαινόμενο, όχι μόνο Ελληνικό, αλλά Πανευρωπαϊκό. Ο Alexis Ragougneau στο «Νιλς» μέσα από τον παραλληλισμό με ένα θεατρικό έργο σε πράξεις, μας μεταφέρει στην δράση ενός Δανού Γαλλικής καταγωγής, αντιστασιακού, με ενεργό δράση του Νιλς. Πριν τον πόλεμο είναι σκηνοθέτης σε ένα μικρό πειραματικό θέατρο στο Παρίσι. Με την απελευθέρωση της Δανίας και την Εβραϊκής καταγωγής γυναίκα του ετοιμόγεννη, το παρελθόν με τη μορφή μιας εφημερίδας με ένα άρθρο για δίκες δωσιλόγων, του χτυπά την πόρτα. Ο παλιός του συνεργάτης στο προπολεμικό Παρίσι, συγγραφές και σκηνοθέτης είναι υπόδικος για δωσιλογισμό. Δίχως να αναρωτηθεί ο Νιλς βρίσκεται μετά από ένα σύντομο αλλά περιπετειώδες ταξίδι στην Γαλλία. Ήδη από την αρχή του ταξιδιού συναναστρέφεται τους πρώην εχθρούς του Γερμανούς, ως συνταξιδιώτες και αντιμετωπίζει την λαίλαπα και την ανακατωσούρα της μεταπολεμικής Ευρώπης αλλά και το επερχόμνο μέλλον της επιλεκτικής λήθης. Δωσίλογοι, εκτοπισμένοι, τρόφιμοι στρατοπέδων συγκέντρωσης και καιροσκόποι αποτελούν το νέο σκηνικό, που ο Δανός θα δυσκολευτεί να αποκρυπτογραφήσει.
Με μαεστρία ο Alexis Ragougneau παρουσιάζει το Παρίσι το 45, απελευθερωμένο, με τους πάντες να επιδεικνύουν τα αντιστασιακά παράσημα τους, όταν δεν καρφώνουν πρώην φίλους και πολλές φορές συνεργάτες των Γερμανών, για να καθαρίσουν την εικόνα τους. Βαθμοί, στολές, κοσμικά πάρτι που τη θέση των Γερμανών αξιωματικών έχουν πάρει μέλη της νέας κυβέρνησης με τους υπολοίπους θαμώνες, συνήθως ανθρώπους των Γραμμάτων , να παραμένουν σταθεροί καλεσμένοι αποτελούν την νέα πραγματικότητα.
Ο Νιλς έχει να καταδυθεί στη Γαλλική μεταπολεμική δυσωδία των «αντιστασιακών» αναζητώντας την αλήθεια για τον φίλο του σε ένα 48 ωρο . Αρνείται να πιστέψει ότι έχει πραγματικά συνεργαστεί. Αντικρύζει τα λιβελλογραφήματα κατά των Εβραίων, σε απομεινάρια εφημερίδων του πολέμου. Συγκεντρώνει μαρτυρίες και συζητά με αυτόπτες μάρτυρες που έκαναν ότι χρειάστηκε για να επιζήσουν. Μαυραγορίτες, πόρνες, αντιστασιακοί, όλοι έχουν άποψη, αλλά ελάχιστοι έχουν καθαρή θέση και συνείδηση. Αντικρύζει τα ειδικά δικαστήρια που σε μια παραλλαγή των λαϊκών δικαστηρίων της Γαλλικής επανάστασης, διψούν για αίμα και προσφέρουν «απονομή δικαιοσύνης» σε θεατές που χαίρονται όταν βλέπουν «επώνυμους» να εκτίθενται. Η αίσθηση της φιλίας και του καθήκοντος απέναντι στον πρώην συνεργάτη και φίλο του, έρχεται να προσθέσει βάρος στον αντιστασιακό, που έχει βάψει τα χέρια του με αίμα αθώων, στην Δανία και ελπίζει να δει το φως στο τέλος του τούνελ, με τη λήξη του πόλεμου. Όμως το πλήθος ζητά αίμα και πολύ λιγότερο δικαιοσύνη. Η ισορροπία απέναντι στην αλήθεια και το ψέμα είναι λεπτή και ευαίσθητη και η κάθε γνωριμία που κάνει αναζητώντας την αλήθεια για τον φίλο του είναι ακόμα ένα ερωτηματικό. Η σπιτονοικοκυρά του, που τον αντιπαθούσε, ο Εβραίος γείτονας του που επέστρεψε δίχως οικογένεια από το στρατόπεδο συγκέντρωσης. Η νεαρή ηθοποιός που κουρέψαν και σημάδεψαν ως φίλη των Γερμανών, γιατί κοιμήθηκε με ένα αξιωματικό και καταδόθηκε από τον συνάδελφο της που του αφαίρεσαν τον ρόλο. Ο φροντιστής σκηνής .που ζει από το λαθρεμπόριο, χωρίς να παίρνει τη θέση κανενός. Όλα έχουν διπλήανάγνωση,όπως αποδεικνύει το επόμενο βήμα, η επόμενη γνωριμία, η νεότρη πληροφορία. Στον Νιλς παρουσιάζονται όλα ως έχουν, κυνικά και πεζά, απομυθοποιημένα. Ο πόλεμος και η απελευθέρωση, ως ξεκαθάρισμα προσωπικών λογαριασμών. Ο πόλεμος σαν δικαιολογία και αιτιολογία, για να αφεθούν τα πάθη αντισημιτισμός, υπερεθνικισμός, αλαζονεία να εξαφανίσουν την ανθρωπιά ανθρώπων του πνεύματος και απλών ανθρώπων δίχως διάκριση. Η μεταστροφή λίγο πριν την απόβαση στη Νορμανδία των όψιμων Φιλογερμανών και το τέλος με την επερχόμενη εκδίκηση των νέων νικητών, πρώην ηττημένων. Η εκκαθάριση των λογαριασμών, με τόκο από όσους απλά ανέλαβαν θέσεις εξουσίας δίχως να έχουν υποστεί τίποτα στον πόλεμο. Η βία της μάζας, πριν με την Γερμανική στολή, μετά με τα χρώματα της «αντίστασης"’ που εκδηλώθηκε τον τελευταίο μήνα της Γερμανικής κατοχής. Ανθρώπων που σε όλη τη διάρκεια της Κατοχής κρύβονταν., δίχως γνώμη και τόλμη
Στην μέση, ο αντιστασιακός Νιλς, με τα χέρια του λερωμένα με αίμα Γερμανών αλλά και αθώων, ο φίλος, ο πιστός σύντροφος. Σε μια Γαλλία, που δεν αναγνωρίζει. Μια Γαλλία, που κρύβει την βρωμά των πνευματικών της ανθρώπων κάτω από το χαλί, λίγο πριν βάψει τα χέρια της με αίμα αθώων στους ορυζώνες της Ινδοκίνας. Ο Δανός, γίγαντας Νιλς, προσπαθεί να μιλήσει, να ρωτήσει, να αναλύσει. Να φανεί δίκαιος απέναντι στον αδελφικό του φίλο, σε μια χώρα που το κυρίαρχο χρώμα είναι το γκρι. Η απόφαση για τον αν θα βοηθήσει τον παλιό του φίλο και αν τελικά θα τον γλυτώσει από το εκτελεστικό απόσπασμα, είναι κάπου εκεί χαμένη ανάμεσα σε παλιά γράμματα, θεατρικά έργα και τα μάτια αθώων που χάθηκαν στη δίνη του πολέμου. Ο Alexis Ragougneau διαμορφώνει το μυθιστόρημα με τη μορφή θεατρικών πράξεων και μας δίνει έναν επίλογο που δικαιώνει την αλήθεια ,όπως της αξίζει να είναι, αδυσώπητη , κυνική και διφορούμενη, όπως ήταν και η Ευρώπη που μετά τον πόλεμο αναζήτησε εξιλαστήρια θύματα στους αδύναμους ως συνήθως. Κάθε σύμπτωση και αναφορά σε αληθινά πρόσωπα, ίσως είναι φανταστική. Προσφέρει όμως την βαρύτητα της αληθοφάνειας και θα σας θυμίσει πράγματα που ακόμη ταλανίζουν την Γαλλική κοινωνία και με τις αναλογίες τους και την Ελληνική. Ο Νιλς είναι ένας από εμάς. Οι αποφάσεις του, όμως είναι το δικό μας ερώτημα βαρόμετρο σε μια εποχή που όλοι κρίνουν από την ασφάλεια του σπιτιού και του υπολογιστή τους. Συμβατικά αντισυμβατικό, ένα θεατρικό μυθιστόρημα, για μια Ευρώπη που γλύφει τις πληγές της πίνοντας το αίμα των αθώων, προς τέρψη όσων βγαίνουν κερδισμένοι, ασχέτως νικητών και νικημένων, σε κάθε πόλεμο, γιατί αλλάζουν πλευρά την σωστή στιγμή.
Ένα μυθιστόρημα για την φιλία, το βάρος των προσωπικών επιλογών και την αλήθεια που πολλές φορές γκρεμίζει είδωλα, φιλίες και ζητά να είμαστε ρεαλιστές, ισορροπώντας ανάμεσά στις απώλειες του χθες και του τί μπορούμε να διασώσουμε για το αύριο, με σηματοδότη, την ελπίδα, ότι υπάρχει μια κρυμμένη αλήθεια, που θα δικαιώσει τις επιλογές μας.
Comentarios